Insulinooporność to zmniejszenie wrażliwości tkanek i narządów na działanie insuliny. Z kolei mniejsza wrażliwość tkanek na insulinę powoduje, że trzustka musi produkować większą jej ilość celem regulacji poziomu glukozy w ciele człowieka. Dlatego insulinooporności najczęściej towarzyszy hiperinsulinemia, czyli podniesiony poziom insuliny we krwi.
Insulinooporność to stan wskazujący na zaburzenia metaboliczne u człowieka. Może ona współwystępować z cukrzycą typu 2, nadciśnieniem tętniczym, zespołem policystycznych jajników, niewydolnością nerek, a najczęściej towarzyszy nadwadze i otyłości. Dzieje się tak wskutek zwiększonej ilości tłuszczu trzewnego (czyli tkanki tłuszczowej otaczającej narządy wewnętrzne). Tkanka tłuszczowa trzewna jest miejscem, w którym powstają hormony i białka, m.in. białka stanu zapalnego. Nasilona produkcja tych białek przyczynia się do powstawania miejscowego stanu zapalnego prowadzącego do oporności tkanek na insulinę, dalszego przyrostu tkanki tłuszczowej i tym samym nasilaniem insulinooporności.
U kogo występuje ryzyko pojawienia się insulinooporności?
· Osoby otyłe, zwłaszcza osoby z nadmierną tkanką tłuszczową w okolicy brzucha.
· Osoby prowadzące nieaktywny tryb życia.
· Osoby, których dieta jest bogata w węglowodany.
· Kobiety z wywiadem cukrzyca ciążowej.
· Kobiety z wieku pomenopauzalnym.
· Osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby, choroby autoimmunologiczne i zespół policystycznych jajników.
· Osoby, których członkowie rodziny chorują na cukrzycę typu 2.
· Palacze tytoniu.
· Osoby powyżej 45 roku życia.
· Zaburzenia hormonalne, takie jak zespół Cushinga i akromegalia.
· Zażywanie leków takich jak sterydy, leki przeciwpsychotyczne i leki na HIV.
· Osoby z problemami ze snem, takimi jak bezdech senny.
Jakie są objawy oporności insulinowej?
Insulinooporność bardzo często przebiega bezobjawowo lub objawy są mało specyficzne. Najczęściej zgłaszanymi dolegliwościami w insulinooporności są:
· Przybieranie masy ciała- przede wszystkim tycie zaznaczone jest w obrębie brzucha
· Zmęczenie, senność, nadmierna męczliwość, obniżenie nastroju
· Trudności w koncentracji często opisywane jako „mgła mózgowa”
· Nadmierne uczucie pragnienia i częste oddawanie moczu
· Uczucie senności po posiłkach
· Uczucie głodu w krótkim czasie po posiłku, nadmierny apetyt na słodycze
· Zaburzenia miesiączkowania, problemy z zajściem w ciążę
· Zmiana rytmu wypróżnień (biegunki/zaparcia), niekiedy nudności i wymioty
· Ciemne zmiany na skórze najczęściej zlokalizowane na szyi, łokciach, kolanach (tzw. Rogowacenie ciemne)
Jak się rozpoznaje insulinooporność?
Podstawowym badaniem jest oznaczenie insuliny i glukozy na czczo. Na podstawie tych dwóch wartości oznaczany jest wskaźnik HOMA-IR. Ponadto zaleca się wykonanie krzywej cukrowej i insulinowej. Na podstawie wyników badań endokrynolog rozpoznaje bądź wyklucza insulinooporność.
Konsekwencje insulinooporności i metody jej leczenia
Insulinooporność może prowadzić zarówno do występowania cukrzycy typu 2, stanu przedcukrzycowego, jak i do szeregu powikłań kardiologicznym. Ponadto może być przyczyną zaburzeń miesiączkowania, hiperandrogenizmu oraz problemów z płodnością. Dlatego istotne jest jej leczenie.
Podstawą leczenia u osób z nadmierną masą ciała jest obniżenie masy ciała. Niestety bez odpowiedniej diety i aktywności fizycznej nie uda się osiągnąć sukcesu. Oprócz diety i zmiany nawyków żywieniowych, które pacjent będzie utrzymywać przez całe życie i regularnej aktywności fizycznej możliwe jest włączenie leków stosownych w insulinooporność. Pamiętajmy jednak, że w przypadku insulinooporności leki nie są wystarczającym rozwiązaniem – jedyną opcją ograniczenia oporności insulinowej jest redukcja masy ciała połączona ze zmianą nawyków żywieniowych oraz zmiana stylu życia na bardziej aktywny.
